E.D.Ö ÇALIŞMALARININ AMACI VE KONULARI
Amaç :
E.D.Ö. çalışmalarının amacı; Teorik ve pratik bilgilerin güçlendirilerek bu bilgilerin hayata geçirilmesinde ve zaman içerisinde karşılaşılabilecek sorunları sistemler üzerinde yaparak öğrenmek ve bu tür sorunları uygulamadan önce veya uygulama esnasında ortadan kaldırarak oluşabilecek zaman,işgücü ve maddi kayıpları önleyerek işletmeye ait cihazların daha verimli çalışmasını sağlamak ve bizden sonra şirkette görev alacak teknik elemanlara teknik konularda daha iyi yardımcı olmak ve söz konusu elemanların daha iyi yetiştirilmesi olarak açıklanabilir.
Konular:
Şirketimizde kullanılan cihazların bulunduğu ortamdaki ısı düzeyini aynı derecede tutabilmek ve ortamdaki yüksek ısının cihazlara zararını önlemek amacıyla sistem salonlarında uygun klimalar kullanılmaktadır bunun için yapılan hesaplamalar sonucu cihazların bulunduğu salonlarda hangi tip klimalar kullanılacaksa klima tipinin belirlenip talebinin yapılması bina ve tesise uygun montajının yapılıp son kontrollerinden sonra geçici ve kesin kabulünün bitiminde servise verilmesi daha sonra kullanılan mevcut klimaların bakımlarının yapılması üretici firma ve servisler ile iş birliği içinde bulunulması konularını kapsamaktadır.
a) Asıl Üretim ve Çalışma Konusu :
İnsanlar arasındaki iletişimi sağlamak için bu yöndeki gelişmeleri en üst düzeye çıkarmada gayret gösteren Türk Telekom A.Ş. üzerine düşeni başarı ile yapmıştır. Türk Telekomünikasyon A.Ş. dünyada ileri ülkeler arasında da kendini kanıtlamış ve bu kanıtını da uzaya gönderdiği Türk sat uyduları ile ispatlamıştır.
Uydu haberleşmesinde diğer ülkelerden kanal kiralama yoluna gidiliyordu. Bununda ülkemize mali külfeti çok fazla idi. Türk sat uyduları ile bu sıkıntı ortadan kaldırılırken Türk sat 1C uydusu Türk sat 1B uydusunun getirdiği kolaylıkları pekiştirecek Türk sat uyduları üzerinden verilen en önemli servisin, doğrudan televizyon yayınları olduğunu belirten yetkililer 25’e yakın radyo yayını, data servisleri ile Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ve Güneydoğu Anadolu telefon trafiğinin tamamının Türk sat 1B uydusu üzerinde olduğunu artık bu yükün bir kısmının Türk sat 1C uydusunun taşıyacağını ifade etmişlerdir.
b) Kısa Tarihçesi:
Osmanlı İmparatorluğu içinde haberleşme teşkilatı 1840’ da yapılanmış 19. Yüzyılın ikinci yarısında telefonun icadıyla haberleşme sistemleri daha geniş kapsamlı hale getirilmişti. 1856 yılında Osmanlı Devleti içinde uzak hatlarla telgraf muhaberesi yapıldı. 1870’ li yıllarda telefon icat edilince 1909 yıllarında ilk santraller kurulmaya başlandı. 1914 ‘ de İstanbul’da PTT Umum Müdürlüğü kuruldu. Telgraf ve telefonun işletmeye girmesiyle de Posta Telefon Telgraf Umum Müdürlüğü adını aldı. 1926 yılında ilk otomatik telefon santralı kuruldu. 1929’ da ilk şehirler arası, 1931 ‘ de milletler arası görüşmeler başladı. 1950 li yıllarda Türkiye’ de Telekomünikasyon sanayiinin kurulması gündeme geldi. Bu ancak 1960’ lı yıllarda gerçekleşebildi.
27 Mayıs 1967’ de ilk Telekomünikasyon anlaşması yapıldı ve NETAŞ doğdu. Bu tarihe kadar dışarıdan karşılanan ihtiyaçlar Türkiye ‘ den karşılanmaya başlandı. Özel sektör kablo imalatına geçti. 80’ li yıllarda haberleşmede devrim niteliğinde olan sayısal sistemler sahaya sürüldü. 1984 yılında NETAŞ 1987 yılı başlarında da TELETAŞ sayısal santral üretimine karar verdi.
1987 – 1988 yıllarında Siemens üçüncü kaynak olarak santral imalatında devreye girdi. 1983 yılında 1 milyon 900 bin olan hat sayısı 1991 yılında 9 milyona çıkmış oldu. 1995 yılına geldiğimizde 14 milyon hat kapasiteli telekomünikasyon şebekesiyle Türkiye, dünya’ da 10. sırada yerini aldı. Haberleşme şebekemizin büyümesi Türkiye’nin sanayileşmesinde çok büyük katkılar sağladı. PTT, istihdam sağlama ve sanayii geliştirme dışında Türkiye’ye büyük bir döviz tasarrufu da sağladı.
24 Nisan 1995 tarihi itibariyle dünyadaki oluşumun paralelinde Türkiye’de de Posta ve Telekomünikasyon hizmetleri birbirinden ayrıldı ve Türk Telekomünikasyon A.Ş. , Posta İşletme Genel Müdürlüğü olarak yapılaştırıldı. Şu aşamada Türk Telekomünikasyon A.Ş. tamamen teknik alanda çalışmalarını sürdürmektedir.
HABERLEŞMEYE GİRİŞ
TELGRAF VE TELEFONUN KEŞFİ
İnsanlık tarihinin başlamasıyla birlikte insanlar birbirleriyle sözlerle ve işaretlerle haberleşmişlerdir. İnsan, sesini ulaştıramadığı mesafeye işaretle, bu şekilde de haber veremiyorsa bizzat giderek isteğini gerçekleştirmek veya vasıtayla haber iletmek ihtiyacını duymuştur. Cemiyet hayatının gelişmesiyle yazılı metinlerle haberleşmeyi sağlayan posta işletmeleri kurulmuştur. Bu şekilde atlı kuryenin hızına ulaşan bir haberleşme başlamıştır. Ancak sabırsız bir mizaçla yaratılan insana araştırıcı bir kabiliyet verildiği için, daima daha hızlı ve güvenilir haberleşme araçlarına sahip olma gayret ve ilgisini göstermiştir.
Telgraf ve Telefonun Keşfi, İlk Uygulamaları
Elektriğin keşfi ve uzaktan haberleşmede kullanılması yeni bir çığır açmıştır. Elektrik akımına bağlı mıknatıslanma olayı ve ilk basit rölenin gerçekleştirilmesi ile birlikte röle devresine gerilim uygulanarak kaldırılmasına bağlı olarak röle paletinin çekmesi uzak mesafeye işaret gönderme yolunu açmıştır. İlk olarak anlamlı bir işaret gönderme sistemi Mors tarafından ortaya konularak 1830 yıllarında demiryolu işletmesinde kullanılmaya başlanmıştır. Sistemin gönderme tarafında, hatta gerilim uygulamaya yarayan anahtar (Maniple) ve alış tarafında akım geçişini tam olarak duymaya yarayan kulaklık vardı. Her iki taraftaki operatöre, kısa-uzun işaretlerle ifade edilen harfleri gönderecek ve alacak şekilde mors alfabesinin öğretilmesi ve titizlikle eğitilmeleri gerekiyordu. Çünkü; kaçırılan bir sinyal iletilen bilginin hatalı olmasına netice veriyordu. Daha sonraları alıcı tarafın işaretleri şerit şeklindeki kağıda yazmasını sağlayan sistemin geliştirilmesi ile telgraf (Latince tel = uzak, graphe = yazma) ticari amaçlı yaygın haberleşme aracı haline gelmiş ve yakın zamana kadar kullanılmıştır.
Telgrafın pratik olarak kullanılması yaygınlaşırken artan haberleşme talepleri, uzak mesafeye iletmedeki zorluklar, aynı anda çok sayıda haberleşme isteği, ticari olarak cazip bir iş kolu haline gelmesi, hızlı bir şekilde daha iyi yeni sistemlerin geliştirilmesine ve telgraf şebekesinin kurulmasına zorlayıcı sebepler olmuştur. Fransa da Emile Baudot 1874 de çoklayıcı sistemleri keşfederek telgrafta uygulanmasını sağladı. Daha sonra beş birimlik işaret kullanan ve bugünkü yazıcılara temel teşkil eden sistem kurulmuş oldu.
Telgraf işaretlerini uzak mesafelere doğrudan bakır iletkenlerle naklinde karşılaşılan zayıflama, girişin ve gürültüleşme gibi zorlukların etkisini azaltmak için ilk olarak uzun hatlara röleli tekrarlayıcılar ( repetör ) kondu. Bu yenilikten sonra tek hattan tek kanallı olarak uzak mesafelere haberleşme sağlanmış oldu.
Telgrafta kazanılan tecrübeler ses nakli ile araştırmaların yoğunlaşmasına sebep oldu. Elektrik akımındaki titreşimi bir bobindeki mıknatıslanma etkisine bağlı olarak vızıltı şeklinde izleme gerçekleştirilmişti. Telgrafın keşfinden 40 yıl sonra 1876 yılında Alexander Graham Bell ilk olarak insan sesini elektrik akımındaki değişmeye bağlı olarak iletmeyi gerçekleştirdi.
İlk mikrofon, sabit mıknatıstan çekirdek etrafındaki iletken sargı ve manyetik akıyı sese değiştiren diyaframdan ibaretti. Alıcı ise benzer şekilde dizayn edilmiştir. Endüksiyon akımının bobinden geçmesi ile değişen manyetik kuvvet etkisi ile diyafram sesi tekrarlıyordu. Daha sonra zayıf olan ses iletimini güçlendirmek için besleme bataryası ilave edilmiştir. Böylece uzak mesafeden insan sesi ile haberleşmenin yolu açılarak telefon (tele =uzak, phone=ses) hizmete girmiştir bundan sonra, sesli ve yazılı bilgi haberleşmesinden oluşan telekomünikasyon hızla gelişecek ve en yeni teknolojileri kullanacaktır.
Telefonun keşfinden hemen sonra sisteme zil akımı üretecek manyeto sistemi eklenerek diğer tarafı uyaran ilk telefon işaretleşmesi gerçekleştirildi. Daha sonra telefonları irtibatlamak için telgraf sistemlerinde geliştirilene benzer manuel santraller kuruldu. Santraller arası irtibatı sağlayan trank devreleri geliştirildi uzak mesafe haberleşmesinde ortaya çıkan zayıflama, gürültülenme problemleri çözecek tedbirler ve araçlar geliştirildi. Doğru akımla işaret gönderme zorlukları sebebiyle AC ton üreterek uzak mesafeye işaret gönderilmesi sağlandı.
Yoğunlaşan haberleşme talepleri ile bir hattan çok sayıda bağlantı kurama çalışmalarını artırdı ve 1920 yıllarında çok sayıda ses frekans kanalı kullanan telgraf taşıyıcı sistemleri geliştirildi.
Modülasyon teknikleri kullanılmaya başlandı ve 24 kanallı telgraf sistemi tesis edildikten sonra iletim sistemlerinde çok büyük bir tasarruf sağlandı. Daha sonra üst mertebe analog çoklayıcı sistemler geliştirildi. Konuların tarihi gelişimi içerisinde incelenmesi bugün kullanılan en modern sistemlerde bile bir asırlık izin bulunduğunu ve insan emeği olan çağdaş teknolojinin asırların bilgi ve tecrübesi olan yoğun bir emek yumağı olduğu kavranması ve doğa bilecek bazı sorulara önceden cevap verilmesini sağlamak içindir. Haberleşme hadisesini ve telekomünikasyon sistemlerini kavramak için temel prensiplerin ve teknolojik imkanlara bağlı olarak gelişmelerin bir sıra içerisinde incelenmesi gerekmektedir. Unutulmaması gereken en önemli husus; yeni teknolojinin prensiplerinin yeni olamayıp araçlarının yeni olmasıdır. Bir çok alanda temel kavramlar değişmemektedir ancak yeni imkanların sağladığı hız konfor, güvenilirlik kontrol ve kolaylık unsurları eklenmektedir.
OTOMATİK TELEFON MAKİNESİ ÇEŞİTLERİ
Gelişen teknolojik imkanlar ve kullanıcı talepleri sonucu çeşitli tiplerde telefon makinaları geliştirilmiştir.
1.Normal telefonlar:
Telefon santralına 2 telli bakır kablo ile irtibatlı olarak çalışırlar. Rakamların santrala gönderilmeleri hattın açılıp kapanması ile gerilim darbeleri şeklinde DP veya tuşlara basıldığında aynı anda iki farklı frekans göndermek suretiyle DTMF gerçekleşir.
Çeşitleri:
Kadran Empülslü (DP) telefonlar
Tuşlu (butonlu) darbeli (DP) telefonlar
Tuşlu frekanslı (DTMF) telefonlar
Kordonsuz telefonlar
2.Umumi telefonlar
Kamunun yaralanması için yol kenarı, istasyon, benzinlik, öğrenci yurdu vb. mekanlara tesis edilen para, jeton ve kartla ücreti ödenerek konuşma yapılabilen makinelerdir. Türkiye de doğrudan parayla çalışan makine kullanılmamaktadır.
Jetonlu Telefonlar
U3 tipi ankesörler
Masa tipi ankesörler
Kartlı Telefonlar
Optik kartlı telefonlar
Manyetik kartlı telefonlar
Kredi kartlı telefonlar
3.Kablosuz santral irtibatlı telefonlar
Bu telefonların bağlı oldukları santraller özel radyo verici ve alıcı donanımı ile abone telefonlarına irtibatlıdırlar.
MOBIL ( araç ) telefon
GSM ( cep ) el telefonu
Uydu bağlantılı telefon
TELEKOMÜNİKASYON SİSTEMİNİN GENEL TANIMI
Telekomünikasyon sistemleri, telefonun keşfinden sonra hızla gelişen haberleşme araçlarıyla en yeni teknolojileri eskiden kurulmuş ve faal olan teçhizatlarla birlikte uyumlu olarak kullanan dünyanın en büyük otomatik sistemidir. Bu gelişmeler, insanların diğer insanlarla süratli, gizli ve güvenilir haberleşmeye verdikleri önem sonucu artan ilgi ve isteği ticari yönden cazip kılmasıyla meydana gelmiştir.
Genel bir telekomünikasyon şebekesi; abone terminal ve cihazları, santraller, iletim sistemleri, hatlar ve hat başı teçhizatlarından oluşur. Şekildeki blok şema ile haberleşme sistemi bileşenleri gösterilmiştir. Santraller telekomünikasyon şebekesindeki esas görevlerine göre; lokal abone, tandem (transit), şehirler arası, milletler arası santraller olarak gruplandırılırlar.
Blok Şema ile Haberleşme Sistemi Bağlantılarının Açıklanması
Bazı kısaltmaların açıklamaları:
R/L : Radyolink sistemi
K/P : Kuran portör, analog çoklayıcı ve taşıyıcı sistem
12TN : Çıplak bakır havai hattan çalışan 12 kanallı çoklayıcı K/P teçhizatı
FOK : Fiber optik kablo
FOHT : Fiber optik hat teçhizatı
PCM : Sayısal çoklatıcı sistem. 30 ses kanalı bir fiziki devre teşkil eder
EM/2Mb : Sayısal 30 kanallı analog E/M tipi işaretlemeli devreye dönüştüren cihaz.
Telekomünikasyon sistemlerine bağlı çok sayıda değişik haberleşme araçları bulunmaktadır. En yaygın olarak kullanılan telefon santralları , haberleşme ağının düğüm noktalarıdır. Santraller arası iletim bağlantılarında çıplak havai hatlar, havai ve yer altı kabloları, fiber optik kablolar veya kablosuz olarak radyo irtibatları kullanılır.
Bu iletim irtibatından aynı anda çok sayıda konuşma kanalı iletebilmek için analog ve sayısal çoklayıcılar kullanılmaktadır. Kablo uçlarına veya R/L sistemlerine irtibatlanan bu terminal cihazları santral trank uçlarına analog olarak trank seviyesinde, sayısal olarak da 30 kanallı PCM seviyesinde irtibatlandırılmaktadır. Santrallerin abone bağlantıları genelde doğrudan bakır kablo ile bağlanır.
DÜNYADAKİ HABERLEŞME SİSTEMİ
Dünya da kurulu haberleşme sistemi şekil -2 de blok diyagramlar halinde gösterilmiştir.Buradaki santraller arası iletim şayet kısa mesafe
Bir Telekomünikasyon Binasında Kurulu Sistemlerin Yerleşimi
Telekomünikasyon binaları bölgesel haberleşme ihtiyacını karşılayacak sistemlerin tesisine imkan sağlayacak şekilde inşa edilirler. İletişim irtibatının R/L ile mi kablo ile mi olacağı, sadece uç nokta abone santralı mı veya bir transmisyon merkezi mi
olacağı bina tipi seçiminde önemli rol oynar.
Radyolink ve K/P
Salonu
Santraller ve
Santraller Katı Transmisyon katı
Repartitör , İ / Ş , Akü
Repartitör, İ/Ş, Akü ve Redresör grupları
ve Redresör grupları
Kablo ek odası. Teshin, ZEMİN Kablo ek odası , Teshin,
AC enerji AC enerji
TELEKOMÜNİKASYON NORMAL BİR SANTRAL
MERKEZİ BİNASI
İLETİM SİSTEMLERİ VE TELEFON ŞEBEKESİNİN GELİŞİMİ
Telgrafın keşfi ve ticari uygulamaya geçmesiyle beraber iletim şebekesi tesisine başlanmış, kablo anahtar ve terminal elemanları geliştirilmiştir. Telefonun keşfinden sonra ses iletimindeki bozulma ve zayıflamalar taşıyıcı sistemlerin geliştirilmesine yol açmıştır. Önceleri çıplak havai hatlar kullanılmıştır. Ancak devre sayısı fazlalaştıkça takoz konsolların ve tellerin sokaklara montajı zorlaşmış ve izole kablo yapılması fikri ortaya çıkmıştır. Şehirler arası uzak mesafedeki iletim zorlukları tekrarlatıcı devrelerin iletim hattına eklenmesi netice vermiştir. Ayrıca maliyeti düşürmek için bir hattan birden fazla konuşma geçirme fikri ile çoklayıcı sistemler geliştirilmiştir.
Çıplak havai hat ile iletim ve dağıtım
İzole çoklu kablo ile iletim
Kablo teknolojisi
Pupinleme ve repetör kullanımı
Yüksek frekans kablosu
İzoleli kablo ile dağıtım şebekesi
Fiber kablo ile iletim
Çoklayıcı sistemler ve hat teçhizatları
Analog çoklayıcı sistemler
Sayısal çoklatıcılar
Radyo ve uydu ile iletim
Analog radyo ile iletim
Sayısal radyo ile iletim
Radyo ile hücresel telefon ağı oluşturma
Uydu üzerinde iletim
Uydu üzerinden telefon ağı oluşturma
PVC izolasyonlu kablo
Çıplak havai Kurşun kılıflı kağıt izolas-
Telli hat yonlu kablo (kullanımda
kalmadı)
OTOMATİK TELEFON SANTRALLARININ PRENSİP YAPISI
Otomatik telefon santralları manuel santrallarda operatör tarafından gerçekleştirilen giren arama talebini kayıt, aranan numarayı bulma iki telefon hattını görüşmek için irtibatlama, ücretlendirme başlama ve bitişini ve gerekli bilgileri kayıt, konuşma bitince hattı çözme işlemlerini insan müdahalesi olmadan gerçekleştiren ortak kontrollü sistemlerdir. Markası ve teknolojisi ne olursa olsun bütün otomatik telefon santralları belirli ortak donanım ve fonksiyonları gerçekleştirirler. Son yıllarda geliştirilen sayısal santrallar sadece aboneye ek kullanım kolaylıkları ile bakım, işletme ve denetimde bilgisayarlarda olduğu gibi yeni imkanlar sağlamışlardır. Santral tiplerine göre dağıtılmış ve merkezi kontrol ağırlıklı dizaynlar vardır.
Bir otomatik telefon santralının genel blok şeması
Alarm Ortak kontrol
Sistemi donanımı
Giriş , çıkış , test
donanımı
Abone
Abone
Hat Anahtarlama ve
Donanımı Çapraz Bağlantı Trank
Donanımı Bağlantı
Donanımı
Abone
Bugün kullanılan otomatik bir telefon santralından arama yapılması halinde gerçekleşen safhalar ve basitleştirilmiş işaretleşmeler aşağıda gösterilmiştir. Otomatik santrallarda arama yapmak isteyen abone teşebbüsü ile başlayan ve konuşma bitimine kadar devam eden safhalarda hariçten hiçbir müdahale olmadan ücretlendirme kaydı dahil her işlem santral tarafından gerçekleştirilir. Bakım personeli sadece arıza hallerinde, programlama ve bağlantı değişikliklerinde müdahale eder.
Otomatik telefon santralleri değişik marka ve teknolojileri kullanmakla beraber ortak standartlarda yapılmışlardır. Telefonla arama yapılmasına ait genel safhalar bütün santrallerde aynıdır.
ORTAK KONTROL
Arayan Abone Anahtarlama Abone Arayan
Abone Donanımı donanımı donanımı abone
TELEFON SANTRALLARININ GRUPLANDIRILMASI
Santral Kod Adı Üreten Firma Abone Kapasitesi
Elektro mekanik Santrallar Döner Selektörlü Ericsson 3000-10000
Krosbar N5-3A Netaş 2000-5000
Krosbar N5-3 Netaş 5000-30000
Elektronik Analog Santraller 500 A Türk Tlf. A.Ş. 500
1000 AT Türk Tlf. A.Ş. 1000
Elif1 Elif2 Netaş 256-500
Büyük tip Sayısal Santraller DMS 100 Netaş 3000-60000
DMS 200 Netaş Trank
DMS 300 Netaş Trank
S 12 Teletaş 3000-60000
EWSD Simko (Siemens) 3000-60000
SI-2000 Türk Tlf. A.Ş. 1500 – 5000
Kırsal alan Sayısal Santraller Dicle Netaş 500 – 2000
Anadolu Simko 500 – 3000
TAÇ-400 Simko 400
Levent Teletaş 500 – 3000
Türkiye de ilk elektronik santral Ericcson firmasınca Ankara da 1926 yılında kurularak servise verilmiştir. Krosbar santrallar daha büyük hat kapasitesine sahip olup hızlı arama yaparlar. İlk krosbar santrallar 1968 yılında İzmit’te tesis edilmiştir.
Türkiye’de telefon hat kapasiteleri ve sayısallaşma oranları
Abone taleplerinin hızla artması Türkiye’de telekomünikasyon hizmetlerini süratle tevsi etmeye zorlamış ve sayısal teknolojiye geçilmiştir. İlk sayısal santral 1985 yılında Ankara Kavaklıdere’ye tesis edilmiştir. Sayısal teknolojiye geçişle birlikte santral hat kapasiteleri hızla artmıştır. Aşağıdaki grafikte santral kapasitelerinin yıllara göre artışı verilmiştir.
OTOMATİK TELEFON SANTRALLARINA GİRİŞ
OTOMATİK TELEFON SANTRALLARI
Birbirine bağlantılı müstakil düğüm noktalarından oluşan, genel veya özel haberleşme şebekesindeki kullanıcılara hizmet verilebilmesi için bu farklı sistemler arasında iletişim kurulmasında anahtar lamaya ve işaretleşmeye ihtiyaç vardır. Ancak bu sayede kullanıcılar şebeke üzerinden farklı amaçlara uygun bağlantıyı sağlayacak mekanizmayı hizmete geçirebilirler. İşaretleşme sisteminin donanım yapısı telefon, teleks, data gibi hizmet türüne bağlı olarak farklılıklar gösterir.
Alışılagelen telekomünikasyon hizmetlerinde ses veya data iletimi bağlantısının kurulması, durumunun izlenmesi ve denetimi, çözülmesi gibi temel ihtiyaçları karşılayacak şekilde santral ve transmisyon teçhizatı imal edilir. Bu donanım, sadece bir kullanıcı talebi neticesi, bağlantı üniteleri arasında tanımlanmış standart protokollara göre işaretlerin gönderilmesi ve alınması sayesinde haberleşme kanalını irtibatlamaktadır.
Telefonun keşfiyle beraber iki abone arasında zil sesiyle yapılan uyarı ilk işaretleme sinyalidir. Daha sonra çok sayıda telefonu bağlayan manuel santrallar gerçekleştirilmiş ve görevli operatör işaretleme ve bağlantı işlemini üstlenmiştir. İnsan müdahalesi olmadan aboneden gelen talebi karşılayan, ücretlendirme ve trafik gibi değerleri sayıp kaydeden otomatik santrallar geliştirilmiştir. Teknolojik gelişmelere bağlı olarak, önceleri sadece santralın kendi aboneleri otomatik görüşme yaparken daha sonraları farklı santrallar arası otomatik görüşme, şehirlerarası ve milletlerarası otomatik görüşme imkanları sağlanmıştır. Bütün bunlara bağlı olarak işaretleme sistemleri ve standartları geliştirilerek özellikle sayısal santralların ve bilgisayar teknolojisinin telekomünikasyona girmesiyle çok amaçlı işaretleme sistemleri uygulanmaya başlanmıştır.
Santrallarda telefonla yapılan aramalar santral içi ( lokal ) arama, çıkan arama giren arama ve tandem ( transit ) arama olarak gruplandırılır.
Santrallar işletmedeki kullanım şekillerine göre abone santralı,milletler arası tandem santralı gibi fonksiyonel isim alırlar. Bu tarifleri bir blok şema ile gösterelim.
UYDU
ABONE TRANSİT UYDU YER
SANTRALI SANTRAL İSTASYONU
ABONE
SANTRALI
ŞEHİRLER ARASI MİLLETLER
TRANSİT (TANDEM) ARASI
ABONE SANTRAL SANTRAL
SANTRALI
Abone santralları sadece kendi abonelerinin telefon görüşmelerini temin ederler. Diğer santrallarda olan bağlantı devreleri ve işaretleşme mekanizmaları trank olarak adlandırılır. Trank çeşitleri, bir santraldan diğerine doğru çıkan, giren ve iki yönlü olarak çalışacak şekilde dizayn edilmiştir.
Tandem veya transit santrallar ise santrallar arası aramalara geçit görevini yaparlar. Bu santrallarda sadece tranklar bulunur. Genel olarak çok sayıda santral bulunan büyük şehir merkezlerinde tesis edilirler. Abone ve transit santrallar ise hem abone görüşmelerini temin ederler, hem de diğer çevre santralları arasında transit geçiş imkanı sağlarlar. Milletler arası santralların transit özelliği yanı sıra özel işaretleme türlerine sahip olması, trank ücretlendirme si yapması gibi teknik özellikleri vardır.
OTOMATİK TELEFON SANTRALLARININ PRENSİP YAPISI
Otomatik telefon santralları manuel santrallarda operatör tarafından gerçekleştirilen giren arama talebini kayıt, aranan numarayı bulma, iki telefon hattını görüşme için irtibatlama, ücretlendirme başlama ve bitişini ve gerekli bilgileri kayıt, konuşma bitince hattı çözme işlemlerini insan müdahalesi olmadan gerçekleştiren ortak kontrollü sistemdir. Markası ve teknolojisi ne olursa olsun bütün otomatik telefon santralları belirli ortak donanım ve fonksiyonları gerçekleştirirler. Son yıllarda geliştirilen sayısal santrallar sadece aboneye ek kullanım kolaylıkları ile bakım, işletme ve denetimde bilgisayarlarda olduğu gibi yeni imkanlar sağlamışlardır. Santral tiplerine göre dağıtılmış ve merkezi kontrol ağırlıklı dizaynlar vardır.
BİR OTOMATİK TELEFON SANTRALININ DONANIM KISIMLARI
Otomatik telefon santralları farklı teknoloji ve markalarda imal edilmelerine rağmen ortak ve benzer görevleri yapacak donanım yapılarına ve işletme mantığına sahiptirler. Aşağıda genel bir santral blok şeması verilmiştir.
BAKIM VE
TEST ALARM VE
ARIZA KAYIT
ABONE HAT
TECHİZATI
ANAHTARLAMA İŞLEMCİLİ
VE ÇAPRAZ ORTAK
BAĞLANTI KONTROL
TRANK HAT
TECHİZATI
İŞARETLEŞME TERCÜME GİRİŞ
MEKANİZMASI YÖNLENDİRME ÇIKIŞ
ÜCRETLENDİRME TERMİNAL
Bir otomatik santralın temel kısımları
Abone hat techizatı ve kontrol birimleri
Trank hat teçhizatı ve kontrol birimleri
İşaretleşme birimleri
Anahtarlama şebekesi
Ortak kontrol teçhizatı veya işlemci
Hafıza ve depolama birimleri
Tercüme ve yönlendirme mantık devreleri veya programları
6. Bağlantı devreleri
Konuşma bağlantı kanal ve devreleri
Kontrol, kumanda kanal ve devreleri
Ücretlendirme sistemi
Trafik ve istatistik sayaçlar
Alarm ve arıza kayıt sistemi
Giriş çıkış ve programlama araçları
OTOMATİK BİR TELEFON SANTRALININ YAPTIĞI İŞLER
Otomatik bir telefon santralının esas vazifesi, bir abone telefonundan diğerine bağlantı kurarak görüşmeyi temin etmektir. Bu işlemleri sağlıklı bir şekilde yapması için:
İŞARETLEŞME
Santral abone hat işaretleşmesi
Aboneden gelen rakamları kayıt, yazıcı işaretleşmesi
Santrallar arası trank hat işaretleşmesi
Santrallar arası yazıcı ( rakam gönderme, alma ) işaretleşmesi
TERCÜME VE YÖNLENDİRME
Arayan abone servis sınıfı ve çevrilen rakamları alma
Aranan numara koduna göre arama türü, yön ve adres belirleme
Koda göre ücretlendirme kademesi seçimi
3. ANAHTARLAMA VE ÇAPRAZ BAĞLANTI
Belirlenen adrese göre santraldaki herhangi bir aboneden diğer aboneye veya trank devresine doğru konuşma kanalı bağlantısını temin etme.
4. ÜCRETLENDİRME
Ücretlendirme kademeleri ve kontör atış süreleri
Tatil ve tenzilat uygulaması
Ücretlendirmeyi başlatma ve durdurma, kayıt sistemi
5. TRAFİK VE İSTATİSTİK SAYIMLAR
Santral birimlerinden ve tamamından geçen arama ve kullanımı sayma
Başarılı ve başarısız tebessümleri sayma
Arızalı donanımı, arızalı kalma süresini veya miktarını belirleme
6. ARIZA TESPİTİ VE ALARM VERME
Arıza halinde lamba, ses veya yazılı raporla uyarı verme
7. GİRİŞ-ÇIKIŞ, BAKIM VE TEST
Ele veya komut vererek müdahale, programlama ve yönetim
Otomatik veya komut ve elle müdahale ile test yapma
8. KONTROL, DENETİM VE GÖZETİM YAPAR
Santral görevlerini ifa için programlanan işleri kumanda etme
Hedeflenen işlerin amaca uygun olarak neticelendirilmesini denetleme ve hata varsa raporla veya alarmla bildirme
Santral görevleri hakkında bilgi alma ve gözetim imkanı sağlama
OTOMATİK SANTRALDA ARAMA YAPILMASI
Bu gün kullanılan otomatik bir telefon santralıdan arama yapılması halinde gerçekleşen safhalar ve basitleştirilmiş işaretlemeler aşağıda gösterilmiştir. Otomatik santrallarda arama yapmak isteyen abone teşebbüsüyle başlayan ve konuşma bitimine kadar devam eden safhalarda hariçten hiçbir müdahale olmadan ücretlendirme kaydı dahil her işlem santral tarafından gerçekleştirilir. Bakım personeli sadece arıza hallerinde, programlama ve bağlantı değişikliklerinde müdahale eder.
Otomatik telefon santralları değişik marka ve teknolojileri kullanmakla birlikte ortak standartlarda yapılmışlardır. Telefonla arama yapılmasına ait genel safhalar bütün standartlarda aynıdır.
Bir telefon santralında kaynak ile hedefe bağlı olarak arama çeşitleri:
1. Santral içi (lokal) arama
2. Çıkan arama
3. Giren arama
4. Transit arama olarak gruplandırılır.
AYNI SANTRALA BAĞLI ABONELER ARASINDA TELEFON GÖRÜŞMESİNE
AİT PRENSİP BLOK ŞEMASI
(Santral içi arama)
Ahize kaldırma
ARAYAN Çevir sesi ABONE
ABONE Rakam çevirme HAT
TELEFONU Geri zil tonu DONANIMI
ANAHTARLAMA
VE ÇAPRAZ ORTAK
BAĞLANTI KONTROL
ARANAN ZİL ABONE
ABONE Cevaplama HAT
TELEFONU Konuşma DONANIMI
Kapama
U3 TİPİ JETONLU TELEFON MAKİNALARI
U3 ANKESÖRLERLÜ TELEFONLARIN ÇALIŞMA PRENSİBİ
Ahize Yerinde
Santralden gelen 48 VDC gerilimi çatalaltı kontağının ( 12 – 11 ) numaralı kontağından geçerek zener gerilimi devresinde 5.6 VDC besleme gerilimini oluşturur.
Ahize Yerinden Alındı
A hattı; koruma ve zil devresinden, QTK, çatalaltı 12 – 14 kontağı, hat anahtarı, telefon devresi ve led üzerinden B hattına ulaşır devre tamamlanır.
Hat anahtarı devresi besleme devresini çalıştırıp elektronik elemanların besleme gerilimini sağlar.
Bu durumda led yanar, çevir sesi duyulur, fakat numara gönderme devresi çalışmaz.
Jeton Atıldı
Jetonların değerine göre, değer bildirim anahtarının kapanmasıyla, uyarı devresi tarafından telefon devresine (küçük 1 beep , orta 2 beep, büyük 4 beep) sinyal gönderilir. Bu sinyal AB hattına iletilir ve kulaklıktan da duyulur.
Jeton varlığını tespit kontağı jeton tarafından kapanır.
Led söner, numara gönderme devresine yol verilir.
Numara Gönderme İşlemi
Dp çalışma :
Tuşlanan rakam değerine göre saniyede bir periyot olmak üzere işaret boşluk oranı 60/40 olan işaretler hat kesme devresi üzerinden hat anahtarına gider. Hattın açılıp kapanması suretiyle numara bilgisi santrala iletilir.
Mf çalışma:
Tuşlanan rakam değerine göre her rakam için değişik olan bir çift frekans üretilir. Bu frekans çifti telefon devresinde yükseltilerek hatta iletilir. Santral tarafından numara bilgisi olarak değerlendirilir. Frekans iletimi sırasında hat anahtarı sürekli iletimdedir.
Her iki çalışma şeklinde de ilgili devre tarafından bir numaranın her rakamı gönderilme süresince susturma sinyali üretip telefon devresine iletir. Bu işaret telefon devresindeki kulaklık yükselteçlerini topraklayıp rakam gönderme işaretlerinin rahatsız edici gürültüsünü önler .
Konuşma Başladı
Aranan abonenin cevap vermesi ile adaptör tarafından üretilen ve AB hattına iletilen 12 kHz’lik sinyal ankesöre ulaşarak QTK tarafından değerlendirilip sayısal işaret olarak jeton yutma işareti algılama devresine iletilir.
Bu devreye değişik süreli gelen işaretler ( ± 450ms ) sabit süreli işaretlere dönüştürüp sayıcı devreye iletilir.
Sayıcı devreye gelen bu işaret, çıkışı sıfırdan bir basamak yükseltir. Sıfırdan bir basamak yükselmelerde jeton yutma komutu devresinde ( ± 270ms )sabit süreli işarete dönüştürülür.
Jeton tespit ve yutma sırası ayar devresi, jeton varlığını tespit anahtarından gelen işaretlerle hangi kanalda jeton olduğunu ve bunların en küçük değerde olduğunu tespit eder. ( ± 270ms ) süreli işaretin gelmesiyle en küçük jeton rölesi çektirilerek kumbaraya alınır.
Jeton yutma rölesi çektiğinde ( ± 270ms ) içinde jeton varlığını tespit kontağı açılmasa (ipli jeton, sahte jeton veya sıkışma gibi nedenlerle) sahtekarlığı önleme devresi tespit edeceği bu bilgiyi hat kesme devesine iletir.
Hat kesme devresi ( ± 1sn ) sabit süreli kesme ( cut-off ) sinyali üretir. Hat anahtarı, bir saniye süreyle açılıp kapatarak konuşmayı engeller. Jeton normal olarak kumandaya düştüyse sayıcı devreye hangi jetonun yutulduğu bilgisi gönderilir.
Sayıcı devre, peşin yutulan jetonun değerine göre gelen işaretleri sayarak konuşma kredisi sağlar.
Küçük jeton 1 kredi : Her ücretlendirme işaretinde yutulur.
Orta jeton 5 kredi : 5 işaretten sonra altıncı işarette ikinci jeton yutulur.
Büyük jeton 15 kredi : 15 işaretten sonra 16. İşarette ikinci jeton yutulur.
Konuşma sürerken gelen ücretlendirme işaretleri yardımı ile jeton yutma işlemi de sürer. Kanallardaki son jeton kumbaraya düştüğünde ; led yanar ve uyarı devresinde 2 Khz ’lik sinyal üretilir. Telefon devresine iletilen bu sinyal kulaklıktan duyulur.
Yeniden jeton atılmazsa, son jetonun kredisi kullanılmaya devam edilir. Son jetonun son kredisi başlangıcında yeniden bir saniye süreli uyarı sinyali duyulur.
Son kredi sonunda kanallarda jeton yoksa; tekrar gelen ücretlendirme işareti jeton yutma komutu olarak ilgili devrelere iletilir, hat kesme devresinden üretilen bir saniyelik kesme sinyali ile hat anahtarı devreyi açarak deveyi keser.
Konuşma Bitti, Ahize Yerinde
Konuşma abone tarafından bitirilip ahize yerine konduğunda kanallardaki
kullanılmayan jetonlar tekrar geri alınır.
Ahizenin yerine konması veya kesme sinyalinin etkisiyle hat açıldığında sıfırlama devresi çalışır. Bütün devrelere gönderdiği sıfırlama işareti ile sayıcılar ve diğer devrelerin başlangıç konumuna dönmesi sağlanır.
U3 TİPİ MAKİNALARDAKİ ARIZALAR VE NEDENLERİ
Çevir sesi yok , led lamba yanmıyor
Hat uçlarını bağlantı klemensinden çıkartarak voltmetre ile 48 VDC santral beslemesini kontrol ediniz. Besleme yoksa,
12 Khz adaptör kullanıyorsanız ; repartitör deki adaptörün giriş ve çıkış voltajlarını ölçünüz (A-B ve LA-LB). Arızayı gideriniz.
Hat beslemesi varsa (48 VDC) ;bağlantı klemenslerini, plaket bağlantı soketlerini , çatal altı kontağının çalışmasını kontrol ediniz.
Hat beslemesi varsa (48 VDC) ;ücretlendirme plaketi (QTK) , hat giriş devresi (IN) ve ana devre plaketini yenileri ile değiştirerek kontrol edip arızalı devreyi laboratuvara gönderiniz .
Çevir sesi yok , led lamba yanıyor
Mikro telefon bağlantı soketi arızalı
Kulaklık kapsülü arızalı
Elektronik plaket arızalı
Çevir sesi var , led lamba yanmıyor
Jeton varlığı tespit anahtarı arızalı ( kısa devre )
Elektronik plaket veya led arızalı.
Atılan normal jeton iade ediliyor
Arızalı jeton mekanizması yerinden çıkartılarak jetonun iade edildiği bölüm tespit edilip ayarlanır. Gerekli aletler yoksa ayarlar atölye veya laboratuvarda yapılmalı, üzerindeki parçalar eksiltilmemelidir.
Jeton atıldığı halde led sönmüyor
Jeton varlığı tespit anahtarı arızalı ( açık devre )
Elektronik plaket arızalı.
Numara aramıyor
Tuş takımı bağlantı soketi ters veya temassızlık var
Tuş takımı kontakları veya kontak kabloları arızalı
Elektronik plaket arızalı
Santral tipine uygun olmayan arama ( Dp veya MF )
Ücretlendirme yapılmıyor
Jeton yutulmuyorsa; ücretlendirme plaketi ( QTK ) veya ana devre plaketi arızalı.
Jeton yutulduğu halde konuşma kesiliyor
Jeton varlığı tespit anahtarı kablosu veya kontağı kısa devre
Jeton yutulduğu halde jeton varlığı tespit kontağı mekanik nedenlerle açılmıyor, ayarsız
Elektronik devre plaketi arızalı
9. Jeton yutulmayıp , konuşma kesiliyor
Jeton rölesi sargı veya kablosu kopuk – kısa devre
Jeton rölesi mekanik olarak çalışamıyor, ayarsız
Elektronik devre plaketi arızalı.
10. Karşıya ses gitmiyor
Mikro telefon bağlantı kablo ve soketi arızalı
Mikrofon kapsülü arızalı
Elektronik devre plaketi arızalı.
Makine kontrolunda; bütün jeton mekanizmaları denenmeli ücretlendirme kontrolü yapılmalıdır. Jeton atılıp ücretlendirme kontrol edildikten sonra ikinci ücretlendirme palsında, konuşmanın kesilmesi de kontrol edilmelidir.
Yukarıda belirtilenlerin dışında bir arıza ile karşılaşıldığında arıza araştırılmalı, elektronik arıza ise arızalı parça uygun ambalajla laboratuvara gönderilmeli, tespit edilen arıza bir not halinde yazılmalıdır.
KARTLI TELEFONLARDA MONTAJ
A – İşlevsel Tanım
1 -) Genel
Kartlı Telefon, şehirler ve uluslar arası görüşmelere, ön ödemeli kartlar ile olanak vermek üzere geliştirilmiş olup ön toplamalı olarak çalışır.
Örneğin ilk ödeme darbeleri, aranan taraf cevap verince gelir ve konuşma bedeli işlemeye başlar. Kartın üzerindeki kredi azalır ve tükendiğinde kart sistem tarafından yutulur.
Sisteme çeşitli hilelere önlem olarak, barkod ve manyetik bilgi arasında emniyet denetleme ilişkisi yerleştirilmiştir.
2-) Fonksiyonel Aramalar
ARAMALAR
a-) Ücretli Aramalar
Şehir içi, Şehirlerarası ve Uluslar arası Aramalar
Kullanıcı ahizeyi kaldırır ve geçerli bir kartı ok yönünde kart yarığına sokar.
Kartın kalan kredi tutarı sağ köşede bulunan göstergede gösterilir.
Mikrofon kapatılır, santralden çevir sesi gelir ve kullanıcı bir numara çevirir.
Çevrilen numara bellekte tutularak kartta yeterli kredi olup olmadığı denetlenir, var ise telefon numarası hatta gönderilir.
Mikrofon şehir içi aramada son basamaktan sonra, şehirler ve uluslar arası aramalarda ise aranan taraf cevap verdiğinde devreye girer.
Düzenli Sıralı Ücretlendirme Darbeli Arama
Santral, aranan taraf cevap verdiğinde ilk ücretlendirme darbesini verir.
Karttaki ilk ücret bilgisi iptal edilir ve gelen her ücretlendirme darbesi ile karttaki kredi bir azaltılır.
Kartın üzerindeki kredi tutarı konuşma boyunca göstergede düzenli olarak gösterilir.
Konuşma sırasında kart üzerindeki geçerli kredi tutarı 20 saniyelik değere indiğinde kullanıcı uyarı sesi ile uyarılır.
Kullanıcı konuşmasını “ Kart Değiştirme “ butonuna basarak uzatabilir. Uzatma istendiğinde göstergede “ Kartı İtiniz ” mesajı belirir.
Kalan kredi tutarı bellekte sallanır, cihaz kartı yutar ve yeni kart takılması gerekir.
Bütün bu işlemler konuşmayı kesintiye uğratmaz. Konuşma yeni kartın kredisi bitene dek sürdürülebilir.
Kullanıcı konuşma bitiminde ahizeyi yerine koyduğunda göstergede son kredi bilgisi belirir ve kart geri verilir.
Kart kredisi tükendiğinde zorunlu olarak çıkarılır.
Ahize yerine konulduktan sonra, kullanıcıya kartının çıkarıldığını belirtmek için uyarı sesi verilir. Bu uyarı sesi, kullanıcı kartın alana dek sürer.
************************************************** *******************************
Peş peşe Arama Yapma
Kart cihaz üzerinde iken birden çok arama yapma olanağı vardır.
İkinci aramayı yapmak isteyen kullanıcı ahizeyi yerine koyup kaldırmak yerine “ Müteakip Arama “ butonuna basabilir.
Bu işlem yapıldığında hat kapanıp açılarak kullanıcıya ikinci bir arama yapma olanağı verilir.
b-) Ücretli Aramalar
Ahize kaldırıldıktan sonra kart takmaya gerek takmadan aranabilecek numaralar, ön programlama yolu ile belleğe yazılabilir.
c-) Engellenen Aramalar
Aranması engellenmek istenen numaralarda, ön programlama yolu ile belleğe yazılabilir. Bu tür numaraları, geçerli kartı olan kullanıcılarda arayamazlar.
GELEN ÇAĞRILAR
Kartlı telefon, gelen çağrı sinyalleri için zil devresi ile donatılmış olduğundan gelen çağrı sinyali ile normal telefon makinesi gibi çalışabilir.
KREDİ KONTROLÜ
Kullanıcı, kartında kalan kredi tutarını numara araması yapmadan da kontrol edebilir. Kalan krediyi göstergede görebilmek için, kartın kart okuyucuya takılması yeterlidir.
B – Montaj Yöntemleri
1-) Ön Kapağı Açmak
Anahtarlar ambalaj kutusunda torba içindedir.
Anahtarlar kilide takılarak saat yönünün tersine çevrilir.
Kapak açılır
2-) Bağlantılar
Kartlı telefon açılır. Arka yüzdeki kablo geçişi için bulunan bir delik ve 7 mm çapındaki küçük delik telefon, soldaki büyük delik ise besleme kablosu ve toprak kablosu geçişleri içindir.
Telefon ve toprak kablolarının boyu en az 200 mm, besleme kablosunun boyuda en az 150 mm olmalıdır.
Toprak hattı hat koruma plaketindeki toprak terminaline bağlanır. Enerji fişi 220 Vac beslemeye bağlanır. Santralden gelen a,b ve E kabloları hat koruma terminalindeki ilgili terminal bloğuna bağlanır. Batarya kutusu arabirim plaketine bağlanır.
3-) Emniyet Bilgilerinin Yüklenmesi
Kartlı Telefon enerji ve telefon hatlarına bağlandığında uzaktan denetim merkezinin ve kartlı telefonun kendi numaraları tarih ve zaman bilgileri ile birlikte kartlı telefona programlanır.
Bu işlemden sonra uzaktan denetim merkezindeki operatör uyarılarak kartlı telefon emniyet bilgilerinin ve tarife tablosunun yüklenmesi sağlanır.
Kartlı Telefon bu bilgiler belleğine yüklendikten sonra kullanıma hazır hale gelir.
MEKANİK YAPI
1-) Genel
Kartlı telefon duvara dik olarak monte edilecek biçimde tasarlanmış, gövdesi çelik levhadan yapılmış ve polyester boya ile kaplanmış olup menteşeli kapak ve emniyet kilitleri ile güvenlik altına alınmıştır.
Ahize
Ana plaketi ve 12 kHz alıcıyı tutan tutucu
Hat koruma düzeneği
Güç kaynağı
Ahize tutacağı
Kilitleme düzeneği
Tuş takımı
Kart okuyucu
Sıvı kristal gösterge
Batarya kutusu
Zil
Seçme tuşları
Açıklayıcı levha
Elektronik devreler toplam beş plaket üzerinde oluşturulmuştur.
Ana Plaket : Telefon devresi, 12 kHz alıcı, tuş takımı, gösterge arabirimi, zil detektörü
Gösterge Plaketi : Kredi bilgilerini, aranan numarayı, mesajları bildiren 20 basamaklı, nokta matrisli, sıvı kristal gösterge
Hat Koruma Plaketi : Radyo frekanslarına ve yüksek voltaja karşı koruma, E- kablosu ve toprak detektörü, terminal bloğu
Arabilim Plaketi : Manyetik okuyucu, barkod okuyucu, güç kaynağı
Seçme Tuşları Plaketi : Mikro anahtarlar
2-) Modüllerin Tanıtımı
a-) Tuş Takımı
Tuş takımı kapalı gövde 12 metalik tutan oluşmuştur.
Tuş Takımının Sökülüp Takılması
Kapak açılır
KEP konnektörü ana plaketten ayrılır
Kablo tutacağı açılır
Tuş takımı konnektörü çıkarılır
Sabitleme pimlerine P okları yönünde basılır
Sabitleme plakasının X oku yönünde çıkması sağlanır
Tuş takımı gövdeden çıkarılır
Takma için bu işlemlerin tersi yapılır.
b-) Ahize
Ahize darbelere dayanıklı ABS’den yapılmıştır. Mikrofon ve kulaklık kapsülleri aynı olup elektrodinamik tiptir. Ahizenin tasarımında CCITT standartları sağlanmıştır.
Ahize kordonu esnek paslanmaz çelik boru ile dış etkenlerden korunmuştur. Buna ek olarak, kordonun aşırı gerilimlere karşı koyabilmesi için esnek borunun içine de bir kablo eklenmiştir.
Ahizenin Sökülüp takılması
MTP konnektörü ana plaketten ayrılır.
Toprak bağlantısı gövdeden ayrılır.
Klips ahizenin vidalı kapağından çıkarılır.
Vidalı kapak kartlı telefondan çıkarılır.
Kablo tutucudan ayrılır ve kablolar delikten çekilir.
Takma için bu işlemlerin tersi yapılır.
c-) Kart Okuyucu
Kart okuyucu aşağıdaki elemanlardan oluşmuştur.
Kart giriş yolu
Kart giriş yolu mikro anahtarı
Yol verme düzeneği
Manyetik okuma/yazma kafası
Barkod okuyucu
Arabirim plaketi
Okuyucu plaketi
Kart tutucu
Kart Okuyucunun Sökülüp Takılması
BATT konnektörü okuyucudaki arabirim plaketinden ayrılır.
AC konnektörü okuyucudaki arabirim plaketinden ayrılır.
Okuyucu elle desteklenip tutularken iki sabitleme sökülür.
Okuyucu yavaşça geriye çevrilerek ara birim plaketinden ayrılır.
Takma için bu işlemlerin tersi yapılır
Arabirim Plaketinin Sökülüp Takılması
Kart okuyucu ön yüzden ayrılır.
BARC konnektörü arabirim plaketinden ayrılır.
READPOW konnektörü arabirim plaketinden ayrılır.
READCTL konnektörü arabirim plaketinden ayrılır.
Dört sabitleme vidası sökülür, vidalar pul ve yaylı pullarla birlikte ayrılır.
Takma için bu işlemlerin tersi yapılır.
Manyetik Okuyucu/Yazıcı Kafasını Sökülüp Takılması
Okuyucu plaketinin arkasındaki kafanın konnektörü ayrılır.
Kılavuz mekanizması açılır.
Desteğin vidaları gevşetilir.
Destek yukarı doğru kaldırılır.
Desteğin iki vidası sökülür.
Kafa destek ile birlikte çıkarılır.
Takma için bu işlemlerin tersi yapılır.
Barkod Okuyucunun Sökülüp Takılması
BARC konnektörü ara birim plaketinden ayrılır.
İki plastik sabitleme vidası sökülür.
Barkod okuyucu şasiden ayrılır.
İki izolasyon pulu şasiden ayrılır.
Takma için bu işlemlerin tersi yapılır.
d-) Ana Plaket Tutucusu
Ana plaket kartlı telefondan kolayca ayrılabilen bir tutucuya takılmıştır. Tutucu, kartlı telefonun taşınması sırasında ana plaketi koruma işlevini üstlenir.
Tutucunun Ana Plaketle Birlikte Sökülüp Takılması
Bütün konnektörler ana plaketten sökülür. ( LINE0, MTP, SL, SD, SEL, DISP, INTF, KEP)
Yay aşağı doğru basılarak tutucu gövde alt taraftan yaklaşık 6 mm ayrılır (X1)
Tutucu yukarı doğru kaldırılarak (X2) vidaların yarıktan geçmesi sağlanır.
Tutucu plaketle birlikte kartlı telefondan dışarı alınır.
Vida sökülür ve somun, pul ve speyseri ile birlikte dışarı alınır.
Plaket X3 yönünde kaydırılıp çıkarılır.
Takma için bu işlemlerin tersi yapılır.
e-) Hat Koruma Plaketi
Hat koruma plaketi, telefon ve toprak hatları için bağlantı terminallerini içerir. Radyo frekanslarına ve yüksek voltaja karşı koyma elemanları da bu plakette yer alır.
Hat Koruma Plaketinin Sökülüp Takılması
a, b E hat kabloları terminal bloğundan ayrılır.
LINE0 konnektörü ana plaketten ayrılır.
Toprak bağlantısı gövdeden sökülür.
Somunlar sökülerek pul ve yaylı pullar ile beraber çıkarılır.
Takma için bu işlemlerin tersi yapılır.
f-) Sıvı Kristal Gösterge
Kartlı telefonda 20 basamaklı, nokta matrisli sıvı kristal gösterge kullanılmıştır. Bu gösterge kartlı telefonun doğru biçimde kullanılması için gerekli bütün bilgileri içerir.
Sıvı Kristal Göstergenin Sökülüp Takılması
Kart okuyucu sökülür.
DISP konnektörü ana plaketten çıkarılır.
Üç adet somun sökülür.
Speyser ve grometin çıkarılır.
Gösterge sabitleme saplamalarından çıkarılır.
Takma için bu işlemlerin tersi yapılır.
g-) Güç Kaynağı
Kart okuyucu için gerekli güç 200 ± 15 Vac’lik trafodan sağlanır. Güç kaynağında radyo frekanslarına ve yüksek voltaja karşı koruma da bulunmaktadır.
Güç Kaynağının Sökülüp Takılması
Besleme konnektörü 220 Vac beslemesinden ayrılır.
AC konnektörü okuyucunun arabirim plaketinden ayrılır.
İki somun pul ve yaylı pulları ile birlikte çıkarılır.
Güç kaynağı saplamalardan çıkarılır.
Takma için bu işlemlerin tersi yapılır.
ı-) Batarya Grubu
Batarya grubu ana beslemenin kesildiği hallerde kartlı telefonu çalıştırma amacıyla bulundurulur.
Batarya Grubunun Sökülüp Takılması
BATT konnektörü okuyucudaki arabirim plaketinden ayrılır.
Kablo klipsleri açılır.
Kelebek somunları gevşetilerek yaylı pulları ile birlikte çıkarılır.
Destek çıkarılır.
Batarya grubu saplamalardan çıkarılır.
Takma için bu işlemlerin tersi yapılır.
i-) Ses Üreteci
Ses üreteci çağrı sinyali ile duyulabilen bir ses üretir.
Zilin Yerinden Sökülüp Takılması
S konnektörü tuş takımından ayrılır.
Kelebek somunları gevşetilir pul ve yaylı pullar ileri ile birlikte geri alınır.
Tutucu parça ve zil çıkarılır.
Zilin Yerine Takılması
Zil tutucu parçanın üzerine konulur ve zildeki P’nin kulaklarının kabartmalarına uygun olduğu tespit edilir. Kablonun da doğru yönde olması gerekir.
Zil ve tutucu parça beraberce ön yüze takılır ve tutucu parçadaki kanca H kancası ile beraber B desteğinin deliğine takılır.
Pul ve yaylı somunlar takılarak kelebek somunları sıkıştırılır.
S konnektörü tuş takımına takılır.
j-) Seçme Tuşları
Kartlı telefon üzerinde 4 adet tuş kullanıcıya aşağıdaki olanakları sağlar.
İstenilen dili seçme
Başka bir arama daha yapma
Aranan son numaranın yeniden aranması
Kartın kredisi bitince kart değiştirme
Seçme Tuşları Plaketinin Sökülüp Takılması
Okuyucu çıkarılır
DISP konnektörü okuyucudan ayrılır.
SEL konnektörü ana plaketten ayrılır
İki adet sabitleme vidası gevşetilerek pullar ve speyserler çıkarılır.
Seçme tuş sabitleyici vidalardan çıkarılır
Takma için bu işlemlerin tersi yapılır.
k-) Açıklayıcı Levha
Açıklayıcı levha ve göstergeler kartlı telefonun kullanma bilgilerini verirler
Açıklayıcı levha polikarbonat penceresinin arkasına monte edilmiştir.
Açıklayıcı Levhanın Sökülüp Takılması
Okuyucu çıkartılır
Bütün somunlar sökülür ,pullar ve yaylı pullar çıkarılır
Destek plakası saplamalardan kurtarılır ve aşağıya doğru ön yüzden dışarı çıkarılır.
Tanıtıcı levha ve polikarbonat penceresi çıkartılır.
Takma için yukarıdaki işlemlerin tersi yapılır
l-) Ahize Askısı
Askı ahizenin yerinden kaldırılması ve alınması veya konması için çalışır.
Askının hareketi lastik bir yüzük ile yumuşatılmıştır.
Ahize Askısının Sökülüp Takılması
Yay çıkartılır
Sabitleme pimi şaft ve mıknatıs ile birlikte plastik koldan çıkarılır
Askı dışarı çıkarılır
Takma için bu işlemlerin tersi yapılır
m-) Kilitleme Düzeneği
Kartlı telefon emniyet kilit ile çalışan sürgü mekanizması ile çalışır.
Sürgü Mekanizmasını Söküp Takma
Kilitleme kulağı aşağı bükülür.
Somun gevşetilerek özel kilitleme pulu ile birlikte dışarı çıkarılır.
Kilitleme kanadı çıkartılır
Kayar sürgü X oku yönünde K kılavuzundan çıkana kadar yukarı kaldırılır ve Y oku yönünde L kılavuzu çevresinde 90° çevrilir
Sürgü çıkarılır
Takma için bu işlemlerin tersi yapılır
n-) Gövde
Ön yüzü arka bölmeye iki menteşe ile tutturulmuştur.
Ön Kapağın Sökülüp Takılması
Okuyucu çıkarılır.
SEL, DISP ve KEP konnektörleri ana plaketten ayrılır
Kablo tutacakları ayrılır.
Ön yüzden toprak bağlantısı sökülür.
Sabitleme klipsleri sökülür.
Pimler sökülerek ön yüz ayrılır
Takma için bu işlemlerin tersi yapılır.
EDÖ STAJ ÇALIŞMASI SONUCU
Sekiz haftalık EDÖ staj çalışması sonucunda;
Okulumuzda yazılı ve teorik olarak gördüğümüz bilgileri Türk Telekom A.Ş Ankesör Onarım Laboratuvarında D3 ve U3 tipi ankesörlerin bakımı ve teknik kontrolleri sırasında uygulama fırsatı buldum.Ankesörlerin kart okuyucu kafa,çevir sesi veren hat koruma kartı,tuş takımı,ahize,ana kart bakımı test kontrollerini uygulamalı olarak yapıp el becerimi ve bilgilerimi geliştirmiş oldum.
Bu teknik uygulamalar esnasında da şirket çalışma prensiplerini,teknik personel ve amirlerimizle bireysel – grup çalışmalarını, işçi – işveren diyaloğunu ,iş ahlakı ve sorumluluk bilincimi de geliştirmiş oldum.
