.
Örnek1: Ticari işletme sahibi Arif Şahinler ile Veli İlbay 40.000.000.000 TL sı sermayeli “Arif Şahinler ve ortağı Kolektif Şirketini kurmuşlardır. Arif Şahinlerin sermaye payı 25.000.000.000 TL sı’in ise Veli İlbay 15.000.000.000 TL dir.
Şirketin Kuruluşu ile ilgili işlemler tamamlanmış olup, ortaklar sermaye koyma borçlarını aşağıdaki şekilde yerine getirmişlerdir.
Veli İlbay 15.000.000.000 TL lık sermaye payı karşılığında ; 8.500.000.000 TL sı değerinde ticari malı şirkete vermiş olup, kalan sermaye payı borcunu nakit olarak ödemiştir.
Arif Şahinler ise 25.000.000.000 TL lık sermaye payı için sahibi olduğu işletmesini bazı koşullarla kollektif şirkete devretmiştir.
Arif Şahinler’e ait ticari işletmenin, kolektif şirket kurulmadan önceki envantere göre düzenlenmiş bilançosu aşağıdadır.
Arif Şahinler İşletme Bilançosu
Aktif Pasif
Dönen Varlıklar Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Kasa 500.000.000 Satıcılar 600.000.000
Alıcılar 1.500.000.000 Borç Senetleri 4.400.000.000
Al. Senetleri 3.500.000.000 Öz kaynaklar
Tic. Mallar 22.000.000.000 Sermaye 25.000.000.000
Duran Varlıklar Pasif Toplam 30.000.000.000
Demirbaşlar 2.400.000.000
Aktif Toplam 30.000.000.000
Devir Koşulları
Kasa, Alıcılar ve satıcıların aynen,
Alacak senetleri 3.000.000.000 TL
Ticari Mallar 21.000.000.000 TL
Demirbaşlar 2.000.000.000 TL
Borç Senetleri 4.000.000.000 TL
olarak kabul edilmiştir. Katma değer vergisi %12 olarak dikkate alınacaktır.
Ortaklardan birinin önceki ticari işletmesini kurulan yeni şirkete sermaye payı olarak getirilmesi halinde devir koşulları dikkate alınarak bilanço sahibinin sermaye koyma borcunun ne kadarlık bölümünün karşılanacağının saptanması gerekir. Buna göre Arif Şahinler ‘ın sermaye koyma borcuna karşılık şirkete devrettiği değerlerin tutarı aşağıda görüldüğü gibi hesaplanacaktır.
Varlıklar 27.000.000.000
Kasa 500.000.000
Al. Senetleri 3.000.000.000
Alıcılar 1.500.000.000
Tic. Malları 21.000.000.000
Demirbaşlar 2.000.000.000
Kaynaklar (4.600.000.000)
Borç Senetleri 4.000.000.000
Satıcılar 600.000.000
Net Değer 22.400.000.000
Bu durumda kollektif şirketin kuruluşuna ilişkin günlük defter kayıtları aşağıda görüldüğü gibi olacaktır.
1 501 ÖDENMİŞ SERMAYE
501.01 ortak Arif Şahinler 25.000.000.000
501.02 ortak Veli İlbay 15.000.000.000
500 SERMAYE
501.01 ortak Arif Şahinler 25.000.000.000
501.02 ortak Veli İlbay 15.000.000.000
Ortakların sermaye koyma borcundan
40.000.000.000
40.000.000.000
2 100 KASA HS.
153 TİC. MALLAR
191 İND. KDV HS..
501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE
501.02 Ortak Veli İlbay
Ortak Veli İlbay ‘in sermaye koyma borcunu yerine getirilmesinden. 5.500.000.000
8.500.000.000
1.000.000.000
15.000.000.000
3 100 KASA HS.
120 ALICILAR
121 ALACAK SENETLERİ.
153 TİC.MALAR
255 DEMİRBAŞLAR
191 İND. KDV HS.
291 GEL.YIL.İND. KDV. HS.
322 BORÇ SNT. REESKONTU.
122 ALA.SNT.REESKONTU
320 SATICILAR
321 BORÇ SENETLERİ
501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE
501.01 Ortak A.Şahinler
Ortak A. Şahinler ‘ in sermaye koyma borcunun bir bölümünün yerine getirilmesinden. 500.000.000
1.500.000.000
3.000.000.000
21.000.000.000
2.000.000.000
2.520.000.000
250.000.000
400.000.000
500.000.000
600.000.000
4.000.000.000
26.060.000.000
Örnek 2: T.T Sanayi ve ticaret Anonim Şirketi’nin ödenmiş sermayesi 10.000.000.000 TL’dır.Genel Kurul;4 yıl vadeli, iki yıl ödemesiz iki eşit taksitle geri ödenecek, yıllık % 85 faizli tahvil ihracına ve halka arzına Sermaye Piyasası Yasası hükümlerine göre kara vermiştir. Tahviller 200.000.000 TL’si
nominal değerli 30.000 adettir.
Tahvillerin çıkarılmasına ilişkin satış koşulları ile giderler aşağıdaki gibidir;
Tahvil çıkarılmasına ilişkin Genel Kurul kararının tescil ve ilanı için yapılan giderler %12 oranındaki KDV dahil 7.200.000.000 TL’dir.
T.C. Merkez Bankası’na yatırılan %0.3 fon bedeli 10.000.000 TL’dir.
İzah name ve sirküler ilanına ilişkin giderler %12 oranındaki KDV dahil 33.600.000 TL’dir.
Tahvil baskı giderleri %12 oranındaki KDV dahil 39.200.000 TL’dır.
Tahviller Acar Menkul Kıymetler A.Ş.tarafından nominal değerleri üzerinden 3 gün içinde satılmış olup, bedelleri Akbank neznindeki şirketin mevduat hesabına yatırılmıştır.
Acar Menkul Kıymetler A.Ş.’ne tahvillerin değeri üzerinden %2 komisyon bedeli Akbank mevduat hesabı üzerine keşide edilen çekle ödenmiştir.
1 780 FİNANSMAN GİD. HS.
191 İND. KDV HS.
100 KASA HS.
Genel kurul kararının tescil ve ilanı gideri olarak
Ödenen
6.000.000
1.200.000
7.200.000
2 780 FİNANSMAN GİD. HS
100 KASA HS.
T.C. Merkez Bankasına yatırılan fon bedeli
10.000.000
10.000.000
3 780 FİNANSMAN GİD. HS.
191 İND. KDV HS.
100 KASA HS
izah name ve sirkülerin ilanı gideri olarak ödenen
30.000.000
3.600.000
33.600.000
4 780 FİNANSMAN GİD. HS.
191 İND. KDV HS.
100 KASA HS
tahvil baskı giderleri için ödenen
35.000.000
4.200.000
39.200.000
5 900 NAZIM HESAPLAR
900. 01. bastırılan tahviller
901 NAZIM HESAPLAR
901. 01.satışa sunulan tahviller
tahvillerin Acar Menkul Kıymetler A.Ş.’ne verilmesi
6.000.000.000
6.000.000.000
6 102 BANKALAR HS.
102. 01. Akbank
405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER
tahvil bedellerinin yatırılması 6.000.000.000
6.000.000.000
7 901 NAZIM HESAPLAR
901. 01.satışa sunulan tahviller
900 NAZIM HESAPLAR
900. 01. bastırılan tahviller
tahvillerin tamamının satılmasından 6.000.000.000
6.000.000.000
8 780 FİNANSMAN GİD. HS.
103 VER. ÇEKLER ve ÖD.
EMİRLERİ
Komisyon bedelinin ödenmesi 120.000.000
120.000.000
Tahvillere ilişkin faiz tahakkuku ve faiz ödemeleri ile tahvillerin anapara taksitlerinin muhasebeleştirilmesini günlük defter kayıtlarını da yaparsak;
Tahvil faizleri birinci yıl sonu itibarıyla tahakkuk etmiştir.
Tahakkuk eden tahvil faizlerinin ödenmesini izleyen yılın şubat ayında başlanacaktır. Tahvil faizlerini ilişkin gelir vergisi oranı %10’dur.
Tahakkuk eden net faiz tutarı Akbank tarafından Şubat ayında ödendiği banka dekontundan anlaşılmıştır.
İkinci yılın sonunda; ikinci yılın faizleriyle birlikte, çıkarılan tahvillerin %50’si kurayla saptanarak bedellerinin tamamı ödenecektir.
Tahvillerin yıllık faiz tutarı:
6.000.000.000 x 0.85 = 5.100.000.000 TL
gelir vergisi ve fon payı:
5.100.000.000 x 0.10 = 510.000.000
510.000.000 x 0.10 = 51.000.000
561.000.000 TL
1 780 FİNANSMAN GİD. HS.
381 GİDER TAHAKKUKLARI
360 ÖD. VERGİ VE FONLAR
01.gelir vergisi 510.000.000
02. fon payı 51.000.000
tahvillerin yıllık faiz tutarı
5.100.000.000
4.539.000.000
561.000.000
2 381 GİDER TAHAKKUKLARI
304 TAHVİL ANA PARA
BORÇ TAKSİT VE FAİZLERİ
Tahvil faizlerinin ilgili hesaba devri 4.539.000.000
4.539.000.000
3 304 TAHVİL ANA PARA
BORÇ TAKSİT VE FAİZLERİ
102 BANKALAR HS.
102.01. Garanti Bankası 4.539.000.000
4.539.000.000
4 360 ÖD. VERGİ VE FONLAR
01.gelir vergisi 255.000.000
02. fon payı 25.500.000
100 KASA HS.
Gelir vergisi kesintisinin ödenmesi
————————– / —————————–
İKİNCİ YIL SONUNDA
————————- / ——————————
780 FİNANSMAN GİDERLERİ
405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER
304 TAHVİL ANA PARA
BORÇ TAKSİTLERİ VE
FAİZLERİ
01. anapara borç 3.000.000.000
02. faiz 4.539.000.000
360 ÖD.VERGİ VE FONLAR
01.gelir vergisi 510.000.000
02.fon payı 51.000.000
Tahvillerin kısa vadeli borç haline gelmesi ve faiz tahakkukları 561.000.000
5.100.000.000
3.000.000.000
561.000.000
7.539.000.000
561.000.000
Örnek 3:Ülker anonim şirketinin altı ortağı olup sermayesi 6.000.000.000.- TL’dir. Şirket sermayesi nominal değerli 200.000.- TL’si 50.000 adet hisse senedinden oluşmaktadır.Şirketin 2001 yılı faaliyet dönemi karı 3.000.000.000- TL’dir. Faaliyet dönemine ilişkin gelir ve gider unsurları arasında aşağıdaki hususlara rastlanmıştır.
*ödenen vergi cezaları 700.000.000
*iştirak kazançları 300.000.000
*turizm istisnası 650.000.000
*yatırım indirimi 400.000.000
Şirket genel kurulu , yasal yükümlülükleri yerine getirdikten sonra kalan karın dağıtılmasına karar vermiştir.
A-Ödenecek Vergi ve Yasal Yükümlülüklerin Hesaplanması
1-Kurumlar Vergisi ve Fon Payının Hesaplanması:
DÖNEM KARI
DEĞERLEME FARKLARI
İlave edilecek değerleme farkları
İndirilecek değerleme farkları
MATRAHA İLAVE EDİLECEK UNSURLAR
Kanunen kabul edilmeyen Giderler
– ödenen vergi cezaları 700.000.000 3.000.000.000
700.000.000
İNDİRİM VE İSTİSNADAN ÖNCEKİ KAZANÇ
MATRAHTAN İNDİRİLECEK UNSURLAR
Vergiden Muaf Gelir ve İndirimler
-İştirak kazançları 300.000.000
– turizm istisnası 650.000.000
– yatırım indirimi 400.000.000
3.700.000.000
1.350.000.000
MALİ KAR (Kurumlar Vergisi Matrahı) 2.350.000.000
KURUMLAR VERGİSİ (2.350.000.000*0.25) 587.500.000
( K.V. Matrahı * K.V. Oranı )
KURUMLAR VERGİSİ FON PAYI (587.500.000* 0.10) 58.750.000
(K. Vergisi* Fon Payı Oranı )
Asgari Kurumlar Vergisinin Hesaplanması
İNDİRİM VE İSTİSNADAN ÖNCEKİ KAZANÇ 3.700.000.000
-İştirak kazançları 300.000.000
-Yatırım Fonları ve Ortaklıkların
Portföy işletmeciliğinden doğan
Kazançları – (300.000.000)
ASGARİ KURUMLAR VERGİSİ MATRAHI 3.400.000.000
ASGARİ KURUMLAR VERGİSİ (3.400.000.000 *0.20) 680.000.000
ASGARİ KURUMLAR VERGİSİ FON PAYI (680.000.000*0.10) 68.000.000
Asgari K. Vergisi * Asgari fon payı oranı)
GELİR VERGİSİ VE FON PAYININ HESAPLANMASI :
İNDİRİM VE İSTİSNADAN ÖNCEKİ KAZANÇ
MATRAHTAN İNDİRİLECEK UNSURLAR
-Kurumlar Vergisi 680.000.000
– İştirak Kazançları 300.000.000
-Yatırım İndirimi 400.000.000
GELİR VERGİSİ MATRAHI
GELİR VERGİSİ( 2.320.000.000*0.20 )
(Gelir Vergisi Matrahı *Stopaj Oranı)
GELİR VERGİSİ FON PAYI (464.000.000*0.10)
(Gelir Vergisi * Fon Payı Oranı)
3.700.000.000
(1.380.000.000)
2.320.000.000
464.000.000
46.400.000
B- 1.TERTİP YEDEK TUTARININ HESAPLANMASI:
1. Tertip Yedek =Dönem Karı* Yedek Oranı
= 3.000.000.000*0.05
= 150.000.000 TL
C 1. TEMETTÜ TUTARININ HESAPLANMASI:
1.Temettü =Ödenmiş Sermaye *1. Temettü Oranı
= 6.000.000.000* 0.05
= 300.000.000.- TL
D- 2. TERTİP YEDEK ve 2. TEMETTÜ TUTARLARININ HESAPLANMASI:
DÖNEM KARI
ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR
Kurumlar Vergisi 680.000.000
K. vergisi Fon Payı 68.000.000
Gelir Vergisi 464.000.000
G. Vergisi Fon Payı 46.400.000
3.000.000.000
1.258.400.000
1.741.600.000
1.TERTİP YEDEK
1.TEMETTÜ
KALAN
(150.000.000)
(300.000.000)
1.291.600.000
2.TERTİP YEDEK
(Dağıtılacak Kar Payı*0.10)
(129.160.000)
2.TEMETTÜ 1.162.440.000
T.C.
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ
İKTİSAT BÖLÜMÜ
ŞİRKETLER MUHASEBESİ ÖDEVİ
Öğretim görevlisi:HAKAN ER
Ders : Şirketler Muhasebesi
Hazırlayan : Halil Akçay
No : 19990401054
